کد مطلب:327955 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:339
هشدار قرآن نسبت به فتنه فرهنگی
از آن جا كه خطر و پیامدهای شكست در هجمه فرهنگی بر خلاف هجمه نظامی متوجه حوزه فكر و اعتقادات دینی مردم است و در صورت غفلت، انسانیت و سعادت دنیا و آخرت مسلمانان در خطر می افتد، قرآن نیز با حساسیت فوق العاده آن را مورد توجه قرار داده، بدان هشدار می دهد. بر آگاهان و هوشمندان مسلمان پوشیده نیست كه آثار و پیامدهای شكست در جبهه نبرد ظاهری و فتنه نظامی در مقایسه با پیامدها و عواقب غفلت از تهاجم فرهنگی بسیار اندك است؛ زیرا در تهاجم نظامی حیات چند روزه مسلمانان در معرض خطر قرار می گیرد، اما در تهاجم و فتنه فرهنگی، عقاید و دین و سعادت دنیا و آخرت مسلمانان در معرض خطر جدی است.
بدین جهت قرآن نیز خطر فتنه در دین و تهاجم فرهنگی را بزرگ تر از تهاجم نظامی دانسته، مسلمانان را از غفلت از آن برحذر داشته است و اهمیت و خطر جنگ و فتنه نظامی را در مقابل آن كمتر دانسته است.
قرآن كریم می فرماید:
واقتلوهم حیث ثقفتموهم و اخرجو هم من حیث اخرجوكم و الفتنه اشد من القتل -بقره، 191 ی
و آنها را (بت پرستانی كه از هیچ گونه جنایتی ابا ندارند) هر كجا یافتید، به قتل برسانید و از آن جا كه شما را بیرون كردند (مكه) بیرون كنید و فتنه (بت پرستی) از كشتار مردم بدتر است. البته توجه داریم كه مخالفان قرآن و فرهنگ دینی در صدر اسلام و زمان نزول آیات قرآن، اغلب با تهاجمات نظامی و برخوردهای فیزیكی در میدان های نبرد در پی آن بودند تا اسلام و مسلمین را نابود كنند؛ اما با این همه، حساسیت قرآن نسبت به خطر فتنه دینی و فرهنگی، بیشتر از خطر تهاجم نظامی است. قرآن می فرماید: والفتنه اكبر من القتل اندیشه شرك از تهاجم نظامی و كشتن خطرناك تر و گناه آن -بقره، 217 ی از قتل و كشتن مسلمانان بزرگ تر است كه دلیل خطرناك تر بودن فتنه فرهنگی پیش از این توضیح داده شد.
شرك در لباس جدید
اندیشه شرك به موازات اندیشه توحید پیوسته در طول تاریخ بخشی از افكاز بشر را در سیطره خود داشته است. انسان هایی كه از پذیرفتن بندگی خدا و تسلیم در مقابل خداوند جهان آفرین سر باز زده اند و در پی ارضای هواهای نفسانی خویش بوده اند، از گرویدن انسان های دیگر به دین حق ناخشنود بوده، به شیوه های گوناگون از آن ممانعت می كرده اند.
بدیهی است طرف داران اندیشه شرك در هر عصری، شیوه ای متناسب با افكار مردمان آن زمان برمی گزینند و راه كارهای مناسبی برای دست یابی به اهداف خود انتخاب می كنند. بر این اساس، در صدر اسلام به لحاظ آن كه اندیشه شرك در شكل بت پرستی ظاهر می شد سردمداران شرك و كسانی كه حاضر به بندگی خدا و تسلیم در مقابل دین حق نبودند به تبلیغ بت های سنگی و چوبی می پرداختند و از گرویدن انسان ها به توحید ممانعت می كردند. دلیل اصلی این كار نیز آن بود كه با حاكمیت دین و فرهنگ توحیدی جایی برای ارضای هواهای نفسانی آنها باقی نمی ماند.
امروز نیز اندیشه شرك به گونه ای مدرن و به صورت نظریه علمی در مجامع و محافل مختلف تبلیغ می شود. اگر در صدر اسلام تنها 360 بت و الاه مورد پرستش بود و انسان های دنیا پرست برای تخدیر افكار مردم به تبلیغ آنها می پرداختند، امروزه طرفداران اندیشه شرك در تلاشند تا به تعداد انسان ها، بت های خیالی تراشیده، فكر و عقل انسان ها را از خدای متعال منصرف كنند و به اوهام و خیالات و القائات شیطانی متوجه سازند.
به نظر می رسد اندیشه ((صراطهای مستقیم و قرائت های مختلف از دین)) در یك چنین بستری قرار می گیرد؛ زیرا همان طور كه از عنوان آن استفاده می شود، مراد از این اندیشه آن است كه هر كس هر چه در باب خدا و دین از متون دینی برداشت می كند، همان را باید مبنای اعتقاد و عمل خود قرار دهد؛ زیرا همان حق و عین واقعیت است.
بنابراین به تعداد انسان ها و فهم های متفاوت آنها در باب خدا و دین، خدایان و ادیان فردی و اختصاصی تصویر می شود. بدیهی است این سخن با روح توحید كه در شعار ((لا اله الا الله)) متبلور است در تضاد است و درست در نقطه مقابل آن قرار می گیرد.
به هر حال از آن جا كه پای حساس ترین موضوع در زندگی انسان، یعنی مساله توحید و شرك، كه سعادت دنیا و آخرت او به آن بستگی دارد در میان است جای دارد كه انسان عقاید و افكار خویش را مورد تامل و بازنگری قرار دهد و عقاید و اندیشه های خود را بر قرآن و علوم اهل بیت عرضه كند و به دور از هوا و هوس، با منطق و عقل سلیم، در صدد نقد افكار خویش برآید؛ زیرا تنها در این صورت است كه انسان قادر خواهد بود از دام تخیلات شیطان رهایی پیدا كند و خود را از سقوط در ورطه گمراهی نجات دهد. البته خودشكنی و پیروزی بر هوای نفس كاری بس دشوار است و بی جهت نیست كه پیامبر صلی الله علیه و آله آن را جهاد اكبر دانسته است، به خصوص اگر انسان در موقعیتی باشد كه شیاطین و دشمنان توحید و اسلام او را تشویق كنند و حاضر باشند برای رسیدن به اهداف سیاسی و استعماری خود و مقابله با اسلام از او شخصیتی جهانی بسازند. هر چند در چنین موقعیتی، به خود آمدن انسان و پاگذاشتن در میدان جهاد اكبر و پشت پا زدن به وعده و وعیدهای شیطان و دشمنان اسلام كاری شگفت زده و اعجاز گونه است اما غیر ممكن نیست، در تاریخ كم نیستند افرادی كه در لحظه ای به خود آمدند و خود را از دام شیاطین جنی و انسی و هواهای نفسانی رها كرده، از هلاكت نجات یافتند و به آغوش توحید باز گشتند.
پیشگویی قرآن از وقوع فتنه در دین
قرآن كریم راه های رسیدن به سعادت و تكامل را به مسلمانان نشان داده است و همانند مشعل فروزنده ای كه هرگز به خاموشی نمی گراید، صراط مستقیم هدایت را برای انسان های طالب حقیقت روشن كرده است. پیامبر صلی الله علیه و آله نیز گرد و غبار شرك و كفر را از چهره انسانیت زدود و بذر امید و رستگاری را در جان و دل انسان های تشنه حقیقت كاشت و آن را بارور ساخت و نیز حكومت را بر اساس توحید بنیان نهاد. در این میان، كم نبودند كسانی كه از روی مصلحت اندیشی مسلمان می شدند و ایمان آنها از مرحله زبان فراتر نمی رفت و توحید در قلب آنها جای نمی گرفت. طبیعی بود چنین كسانی كه خواسته های نفسانی خود را بر خواسته خدا و دستورات پیامبر صلی الله علیه و آله مقدم بدارند. اینان كه در باطن دشمن اسلام و پیامبر بودند، در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله مصلحت نمی دیدند آشكارا به مخالفت برخیزند و نقشه منحرف كردن جریان حكومت الهی و مخالفت با امام معصوم و محروم كردن مردم از رهبری ائمه معصومین را بر ملا كنند. این شیاطین و انسان های دنیا پرست منتظر بودند تا پیامبر از دنیا برود و نقشه های شوم خود را عملی كنند.
قرآن كریم می فرماید با پیش بینی این توطئه، هشدار می دهد:
احسب الناس ان یتركوا ان یقولوا امنا و هم لا یفتنون -عنكبوت، 2 ی
آیا مردم گمان می كنند صرف این كه بگویند ایمان آورده ایم، رها می شوند و به فتنه مبتلا نمی گردند؟ روزی حضرت علی علیه السلام درباره قرآن كریم سخن می گفت و مردم را به اجتماع بر محور این حبل المتین الهی و عمل به دستورات آن فرا می خواند و اهل سعادت و شقاوت را به بهشت و دوزخ نوید می داد. مردی برخاست و درباره فتنه سوال كرد و از آن حضرت خواست تا سخنی از پیامبر در این باره بیان فرماید. حضرت در پاسخ فرمودند آن گاه كه خدای متعال این آیه (احسب الناس...) را نازل كرد و مردم را از وقوع فتنه در دین و آزمایشی بس بزرگ مطلع ساخت، من متوجه شدم كه این فتنه بعد از وفات پیامبر صلی الله علیه و آله خواهد بود. از پیامبر صلی الله علیه و آله سوال كردم این فتنه ای كه در دین واقع می شود و خدای متعال از آن خبر داده كدام است و حقیقت آن چیست؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند امتم پس از من دچار فتنه خواهند شد. در این جا حضرت علی علیه السلام قبل از آن كه پیامبر صلی الله علیه و آله انواع فتنه های بعد از وفاتشان را بیان كنند، از ترس این كه مبادا از فوز شهادت در راه خدا محروم شود پیامبر را به یاد جنگ احد می اندازد و عرض می كند: حتما به یاد دارید كه در جنگ احد چه شخصیت های بزرگی از عالم اسلام (امثال حمزه سید الشهدا) گوی سبقت را ربودند و به فوز عظیم شهادت نایل آمدند و بین من و شهادت در راه خدا، این معشوق الهی، جدایی افتاد و این جدایی بر من بسیار گران آمد. به یاد دارید مرا به نیل به آرزویم بشارت دادید و فرمودید: شهادت در راه خدا در انتظار است؛ و من همچنان در انتظارم. یا رسول الله آیا آن فتنه ای كه بعد از شما به وقوع خواهد پیوست به شهادت من منجر خواهد شد؟ پیامبر در جواب می فرمایند آری تو به آرزوی خود خواهی رسید. آن گاه پیامبر از امیرالمومنین می پرسند: وقتی در چنین فتنه ای قرار می گیری صبر تو چگونه است؟ حضرت عرض كردند یإ؛ش ش رسول الله این جا جای صبر نیست؛ بلكه این از اموری است كه بر آن شكر می كنم و آن را برای خود بشارت می دانم.
آن گاه پیامبر صلی الله علیه و آله به گوشه هایی از فتنه هایی كه در دین به وقوع خواهد پیوست اشاره می كنند و مردم را به آنها هشدار می دهند.
بدین جهت قرآن نیز خطر فتنه در دین و تهاجم فرهنگی را بزرگ تر از تهاجم نظامی دانسته، مسلمانان را از غفلت از آن برحذر داشته است و اهمیت و خطر جنگ و فتنه نظامی را در مقابل آن كمتر دانسته است.
قرآن كریم می فرماید:
واقتلوهم حیث ثقفتموهم و اخرجو هم من حیث اخرجوكم و الفتنه اشد من القتل -بقره، 191 ی
و آنها را (بت پرستانی كه از هیچ گونه جنایتی ابا ندارند) هر كجا یافتید، به قتل برسانید و از آن جا كه شما را بیرون كردند (مكه) بیرون كنید و فتنه (بت پرستی) از كشتار مردم بدتر است. البته توجه داریم كه مخالفان قرآن و فرهنگ دینی در صدر اسلام و زمان نزول آیات قرآن، اغلب با تهاجمات نظامی و برخوردهای فیزیكی در میدان های نبرد در پی آن بودند تا اسلام و مسلمین را نابود كنند؛ اما با این همه، حساسیت قرآن نسبت به خطر فتنه دینی و فرهنگی، بیشتر از خطر تهاجم نظامی است. قرآن می فرماید: والفتنه اكبر من القتل اندیشه شرك از تهاجم نظامی و كشتن خطرناك تر و گناه آن -بقره، 217 ی از قتل و كشتن مسلمانان بزرگ تر است كه دلیل خطرناك تر بودن فتنه فرهنگی پیش از این توضیح داده شد.
شرك در لباس جدید
اندیشه شرك به موازات اندیشه توحید پیوسته در طول تاریخ بخشی از افكاز بشر را در سیطره خود داشته است. انسان هایی كه از پذیرفتن بندگی خدا و تسلیم در مقابل خداوند جهان آفرین سر باز زده اند و در پی ارضای هواهای نفسانی خویش بوده اند، از گرویدن انسان های دیگر به دین حق ناخشنود بوده، به شیوه های گوناگون از آن ممانعت می كرده اند.
بدیهی است طرف داران اندیشه شرك در هر عصری، شیوه ای متناسب با افكار مردمان آن زمان برمی گزینند و راه كارهای مناسبی برای دست یابی به اهداف خود انتخاب می كنند. بر این اساس، در صدر اسلام به لحاظ آن كه اندیشه شرك در شكل بت پرستی ظاهر می شد سردمداران شرك و كسانی كه حاضر به بندگی خدا و تسلیم در مقابل دین حق نبودند به تبلیغ بت های سنگی و چوبی می پرداختند و از گرویدن انسان ها به توحید ممانعت می كردند. دلیل اصلی این كار نیز آن بود كه با حاكمیت دین و فرهنگ توحیدی جایی برای ارضای هواهای نفسانی آنها باقی نمی ماند.
امروز نیز اندیشه شرك به گونه ای مدرن و به صورت نظریه علمی در مجامع و محافل مختلف تبلیغ می شود. اگر در صدر اسلام تنها 360 بت و الاه مورد پرستش بود و انسان های دنیا پرست برای تخدیر افكار مردم به تبلیغ آنها می پرداختند، امروزه طرفداران اندیشه شرك در تلاشند تا به تعداد انسان ها، بت های خیالی تراشیده، فكر و عقل انسان ها را از خدای متعال منصرف كنند و به اوهام و خیالات و القائات شیطانی متوجه سازند.
به نظر می رسد اندیشه ((صراطهای مستقیم و قرائت های مختلف از دین)) در یك چنین بستری قرار می گیرد؛ زیرا همان طور كه از عنوان آن استفاده می شود، مراد از این اندیشه آن است كه هر كس هر چه در باب خدا و دین از متون دینی برداشت می كند، همان را باید مبنای اعتقاد و عمل خود قرار دهد؛ زیرا همان حق و عین واقعیت است.
بنابراین به تعداد انسان ها و فهم های متفاوت آنها در باب خدا و دین، خدایان و ادیان فردی و اختصاصی تصویر می شود. بدیهی است این سخن با روح توحید كه در شعار ((لا اله الا الله)) متبلور است در تضاد است و درست در نقطه مقابل آن قرار می گیرد.
به هر حال از آن جا كه پای حساس ترین موضوع در زندگی انسان، یعنی مساله توحید و شرك، كه سعادت دنیا و آخرت او به آن بستگی دارد در میان است جای دارد كه انسان عقاید و افكار خویش را مورد تامل و بازنگری قرار دهد و عقاید و اندیشه های خود را بر قرآن و علوم اهل بیت عرضه كند و به دور از هوا و هوس، با منطق و عقل سلیم، در صدد نقد افكار خویش برآید؛ زیرا تنها در این صورت است كه انسان قادر خواهد بود از دام تخیلات شیطان رهایی پیدا كند و خود را از سقوط در ورطه گمراهی نجات دهد. البته خودشكنی و پیروزی بر هوای نفس كاری بس دشوار است و بی جهت نیست كه پیامبر صلی الله علیه و آله آن را جهاد اكبر دانسته است، به خصوص اگر انسان در موقعیتی باشد كه شیاطین و دشمنان توحید و اسلام او را تشویق كنند و حاضر باشند برای رسیدن به اهداف سیاسی و استعماری خود و مقابله با اسلام از او شخصیتی جهانی بسازند. هر چند در چنین موقعیتی، به خود آمدن انسان و پاگذاشتن در میدان جهاد اكبر و پشت پا زدن به وعده و وعیدهای شیطان و دشمنان اسلام كاری شگفت زده و اعجاز گونه است اما غیر ممكن نیست، در تاریخ كم نیستند افرادی كه در لحظه ای به خود آمدند و خود را از دام شیاطین جنی و انسی و هواهای نفسانی رها كرده، از هلاكت نجات یافتند و به آغوش توحید باز گشتند.
پیشگویی قرآن از وقوع فتنه در دین
قرآن كریم راه های رسیدن به سعادت و تكامل را به مسلمانان نشان داده است و همانند مشعل فروزنده ای كه هرگز به خاموشی نمی گراید، صراط مستقیم هدایت را برای انسان های طالب حقیقت روشن كرده است. پیامبر صلی الله علیه و آله نیز گرد و غبار شرك و كفر را از چهره انسانیت زدود و بذر امید و رستگاری را در جان و دل انسان های تشنه حقیقت كاشت و آن را بارور ساخت و نیز حكومت را بر اساس توحید بنیان نهاد. در این میان، كم نبودند كسانی كه از روی مصلحت اندیشی مسلمان می شدند و ایمان آنها از مرحله زبان فراتر نمی رفت و توحید در قلب آنها جای نمی گرفت. طبیعی بود چنین كسانی كه خواسته های نفسانی خود را بر خواسته خدا و دستورات پیامبر صلی الله علیه و آله مقدم بدارند. اینان كه در باطن دشمن اسلام و پیامبر بودند، در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله مصلحت نمی دیدند آشكارا به مخالفت برخیزند و نقشه منحرف كردن جریان حكومت الهی و مخالفت با امام معصوم و محروم كردن مردم از رهبری ائمه معصومین را بر ملا كنند. این شیاطین و انسان های دنیا پرست منتظر بودند تا پیامبر از دنیا برود و نقشه های شوم خود را عملی كنند.
قرآن كریم می فرماید با پیش بینی این توطئه، هشدار می دهد:
احسب الناس ان یتركوا ان یقولوا امنا و هم لا یفتنون -عنكبوت، 2 ی
آیا مردم گمان می كنند صرف این كه بگویند ایمان آورده ایم، رها می شوند و به فتنه مبتلا نمی گردند؟ روزی حضرت علی علیه السلام درباره قرآن كریم سخن می گفت و مردم را به اجتماع بر محور این حبل المتین الهی و عمل به دستورات آن فرا می خواند و اهل سعادت و شقاوت را به بهشت و دوزخ نوید می داد. مردی برخاست و درباره فتنه سوال كرد و از آن حضرت خواست تا سخنی از پیامبر در این باره بیان فرماید. حضرت در پاسخ فرمودند آن گاه كه خدای متعال این آیه (احسب الناس...) را نازل كرد و مردم را از وقوع فتنه در دین و آزمایشی بس بزرگ مطلع ساخت، من متوجه شدم كه این فتنه بعد از وفات پیامبر صلی الله علیه و آله خواهد بود. از پیامبر صلی الله علیه و آله سوال كردم این فتنه ای كه در دین واقع می شود و خدای متعال از آن خبر داده كدام است و حقیقت آن چیست؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند امتم پس از من دچار فتنه خواهند شد. در این جا حضرت علی علیه السلام قبل از آن كه پیامبر صلی الله علیه و آله انواع فتنه های بعد از وفاتشان را بیان كنند، از ترس این كه مبادا از فوز شهادت در راه خدا محروم شود پیامبر را به یاد جنگ احد می اندازد و عرض می كند: حتما به یاد دارید كه در جنگ احد چه شخصیت های بزرگی از عالم اسلام (امثال حمزه سید الشهدا) گوی سبقت را ربودند و به فوز عظیم شهادت نایل آمدند و بین من و شهادت در راه خدا، این معشوق الهی، جدایی افتاد و این جدایی بر من بسیار گران آمد. به یاد دارید مرا به نیل به آرزویم بشارت دادید و فرمودید: شهادت در راه خدا در انتظار است؛ و من همچنان در انتظارم. یا رسول الله آیا آن فتنه ای كه بعد از شما به وقوع خواهد پیوست به شهادت من منجر خواهد شد؟ پیامبر در جواب می فرمایند آری تو به آرزوی خود خواهی رسید. آن گاه پیامبر از امیرالمومنین می پرسند: وقتی در چنین فتنه ای قرار می گیری صبر تو چگونه است؟ حضرت عرض كردند یإ؛ش ش رسول الله این جا جای صبر نیست؛ بلكه این از اموری است كه بر آن شكر می كنم و آن را برای خود بشارت می دانم.
آن گاه پیامبر صلی الله علیه و آله به گوشه هایی از فتنه هایی كه در دین به وقوع خواهد پیوست اشاره می كنند و مردم را به آنها هشدار می دهند.